حسین عبدالله‌زاده حقیقی متولد ۱۴ بهمن ماه ۱۳۱۵ در شهر تبریز، بعنوان معمار قلم فارسی در نیمه دوم قرن حاضر شناخته می شود. وی طراح مهمترین حروف چاپی فارسی است که پایه گذار لحن ایرانی مرسوم در تایپوگرافی معاصر فارسی است.
با فرا رسیدن ماه بهمن و فرا رسیدن سالروز تولد بزرگمرد صنعت چاپ و تایپوگرافی ایران- حسین عبدالله زاده حقیقی، تصمیم گرفتیم کوتاه نوشته ای در یاد این بزرگمرد که در سال ۱۳۸۲ در شهر تهران چشم از جهان گشود، بنگاریم. امید که چشم بد از بزرگمردان این سرزمین دور باد!
حسین عبدالله‌زاده حقیقی که بود ؟
حسین عبدالله‌زاده حقیقی از این نظر طراح با اهمیت و یکتایی در طراحی و خط فارسی است که قلم های او در نیمه دوم قرن حاضر بیشتر از هر اثر گرافیکی دیگری تکثیر و دیده شد؛ از این‌رو می‌شود وی را پدر طراحی تایپ فارسی معاصر ایران دانست.
حسین حقیقی در تابستان سال ۱۳۸۲ در حالی از دنیا رفت که کمتر ایرانی از او و خدمات موثرش به خط و زبان فارسی مطلع بود.
زندگی نامه حسین عبداله زاده حقیقی
عبداله حقیقی در نوجوانی از تبریز به تهران آمد. ابتدا خوشنویسی نسخ و ثلث را نزد « محمد ولی کیمیا » آموخت و سپس به عنوان نقاش و خطاط مطبوعاتی در کانون های تبلیغاتی مشغول به کار شد. او با تبحر در در أمور لیتوگرافی، نقاشی و خطاطی کم کم عهده دار آماده سازی کارهای هنری ( آرت ورک ها ) و تحویل به لیتوگرافی شد و در پنجمین دهه زندگی‌اش به یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ طراحی گرافیک و هویت تصویری و نوشتاری معاصر ایران تبدیل شد.
ذوق هنرمندانه و آگاهی حسین حقیقی از مهارت های ریخته گری، حروف چینی، عکاسی، لیتوگرافی، نقاشی، خط و خوشنویسی در سبک های نسخ و ثلث، نه تنها شرایط بسیار مطلوبی برای حروف ریزی زر ایجاد کرد، بلکه از او طراحی ساخت که آثارش زیربنای تاریخ فونت در ایران است.
تاریخ فعالیت کاری حسین عبدالله‌زاده حقیقی
حسین حقیقی کار خود را با شغل گراورسازی در سال ۱۳۳۶ شمسی، شروع کرد. و با آغاز فعالیت تخصصی خود در زمینه تایپوگرافی توانست قلم های نگارشی ( فونت تایپ فیس) را خلق کند که تا همین امروز بعنوان محبوبترین قلم های فارسی شناخته می شوند.
اولین اثر حسین حقیقی باز طراحی تایپ‌فیس ۱۲ سیاه در سال ۱۳۳۶ برای شرکت حروف ریزی زر است. در سال ۱۳۳۹ حروف کیهان ۸۴ را برای روزنامه کیهان طراحی می‌کند، که بعدها به نام « فونت زر بولد » معروف می‌شود. این قلم اولین تجربه طراحی تایپ فیس و حروف ریزی در ایران است؛ پیش از آن حروف سربی سعدی و فردوسی ( آزادی ) استفاده می شد که هر دو در آلمان ریشه داشتند.
وی در ادامه فعالیت خود در دهه ۵۰ شمسی، فونت‌های معروف « تیتر » و « نازنین » را نیز مجددا برای روزنامه کیهان طراحی می‌کند. تایپ‌فیس‌های « حقیقی »، « مروارید »، « فیروزه »، « فردوسی » و « سعدی سیاه » از دیگر آثار او هستند.
نکته جالب این است که « سازمان چاپ و حروف ریزی زر » در سال ۱۳۳۶ بعنوان اولین شرکت واردکننده دستگاه های ساخت قالب حروف سربی فعالیت خود را آغاز کرد؛ اما این شرکت با کشف حسین عبدالله زاده حقیقی، زمینه سازی پیدایش اولین تایپ فیس های ساخته شده در ایران را فراهم کرد. پیش از آن قالب های آماده حروف از آلمان می آمد. هر چند که امروز نیز صنعت چاپ در ایران وابستگی عجیبی برای رشد و توسعه خود نیازمند به صنعت چاپ آلمان دارد.
البته حسین حقیقی در اولین روزهای همکاری خود با شرکت حروف ریزی زر، اقدام به اصلاح حروف « ۱۲ سیاه » در سال ۱۳۳۷ بود. این قلم از نوعی حروف وارداتی از روسیه بود. به همین خاطر قلم سیاه به نام های « خط روسی » یا « ۱۲ پنط روسی » نیز معروف شد. اما با توسعه « قلم سیاه » و بهبود تولید آن در أنواع سایزها، طراحی، قالب سازی و تولید، با سفارش روزنامه کیهان اولین فونت مستقل ایران به نام « کیهان ۸۴ » توسط حقیقی طراحی شد و در سیستم های حروف چینی سربی دستی، سربی ماشینی، نوری و کامپیوتری مورد استفاده قرار گرفت.
معماری تایپوگرافی مدرن با تحول در مطبوعات ایران
همانطور که در بالا اشاره کردیم تحول در صنعت حروف ریزی با حمایت مجموعه کیهان در سال ۱۳۴۰ برای طراحی تیترهای درشت روزنامه آغاز شد. معماری تایپوگرافی مدرن ایران با تحول در مطبوعات و روزنامه ها در ایران شروع شد.
« قلم ۸۴ کیهان » اولین فونت سربی اختصاصی برای روزنامه فارسی است و برای دیگر اندازه‌های تیترها نیز ساخته شد. پس از دو سال از تولید حروف سربی این فونت، تمامی چاپخانه‌ها و مطبوعات فارسی ایران مجهز به اندازه‌های بزرگ و کوچک مختلف این حروف شدند. امروزه فونت دیجیتال آن به نام «زر بولد» یا در منوی فونت‌های فارسی موجود است.
آخرین روزهای زندگی حسین حقیقی
پیشرفت فونت فارسی در ایران که توسط حقیقی در اواسط دهه سی آغاز شد و در دهه پنجاه به اوج خود رسید، با انقلاب ۵۷ و تحولاتی که در ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شکل گرفت، روند کاری و اقتصادی حقیقی نیز دچار دگرگونی شد.
پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران، وی از این صنعت خارج شد و مجبور شد تا أواخر دهه شصت از نقاشی امورات زندگی خود را بگذراند و بعد از آن با تلاش های جمشید لاچینی ( مدیرفنی سابق کیهان و مدیر چاپ کتیبه «پارس کالیگرافی » )، توسعه شرکت های نرم افزاری واژه پرداز فارسی و درخواست همکاری بعنوان مشاور و یا دعوت دکتر علی اصغر فرامرزیان برای آموزش در کلاس های دانشگاهی، اما هیچکدام نتوانست حسین حقیقی را که توانسته بود موجب تحولات بزرگ شود را به نقطه اوج خود برساند و تمام نبوغ این نابغه ایرانی با تغییر حاکمیت از بین رفت.
در نهایت حسین حقیقی در ماه‌های پایانی سال۱۳۸۱ متوجه علائمی شد که پزشکان آن را سرطان معده تشیخص دادند. پیشرفت بیماری به گونه‌ای بود که متاسفانه شش ماه پس از تشیخص، در سی‌ام تیرماه ۱۳۸۲ مغلوب شد و جسمش در ۶۷ سالگی این دنیا را ترک کرد. یادش گرامی و نامش ماندگار.
