روز ملی صنعت چاپ برابر با ۱۱ شهریور ماه یادآور تلاش و تاثیر این صنعت بر چرخه اقتصاد و فرهنگ هر کشوری است. و امسال این روز با آخرین روز برگزاری چهارمین نمایشگاه بین المللی صنعت چاپ در نمایشگاه شهر آفتاب با حضور شرکت ها، بازدیدکنندگان خارجی و ایرانی و علاقه مندان به این حوزه مصادف شده است. روز صنعت چاپ یقینا یادآور تلاش مستمر و زحمات مداوم عده زیادی از کارگران، صنعتگران، هنرمندان و بزرگمردان فرهنگ و اقتصاد ایران است.
تاریخچه صنعت چاپ در ایران
صنعت چاپ و بسته بندی متناسب با توسعه روابط اجتماعی و اقتصادی و پیدایش تمدن در انسان همیشه به اشکال مختلف همراه انسان بوده است. در ایران ظهور صنعت چاپ و ورود چاپخانه به حدود صد سال پیش می گذرد. اولین دستگاه چاپ در ایران توسط یک بازرگان ارمنی در دوره صفویه خریداری و به شهر جلفا اصفهان منتقل و اولین چاپخانه ایران را در شهر اصفهان به زبان ارمنی راه اندازی کرد. بعد از گذشت مدتی در دوران عباس میرزای نایب السلطنه اولین چاپخانه سربی با حروف فارسی و عربی توسط میرزا زین العابدین در شهر تبریز دائر شد. و اولین کتاب منتشر شده چاپخانه زین العابدین، رساله جهادیه میرزا عیسی خان قائم مقام در سال ۱۲۳۳ در جریان جنگ ایران و روسیه و پس از عهدنامه گلستان بود.
نامگذاری یک روز به نام صنعت چاپ در تقویم ایران در سال ۱۳۸۲ و با تلاش اسداله جامی مدیرکل وقت امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حمایت اهالی صنعت چاپ انجام شد. و امروز صنعت چاپ در ایران با تاثیرگذاری بر بازار بزرگ کشور نقش تعیین کننده یی در اقتصاد و فرهنگ برعهده دارد.
مرتضی نوریانی پدر صنعت نوین چاپ در ایران
مرتضی نوریانی متولد ۱۲۹۰ شمسی خورشیدی در تهران است. که پس از پایان تحصیلات مقدماتی به ایتالیا رفت و با دریافت درجه فوق لیسانس در رشته اقتصاد به کشور بازگشت. وی به زبان های فرانسه، ایتالیایی، انگلیسی و آلمانی تسلط کامل داشت. نوریانی پس از ورود به ایران بعد از چهارسال حق العمل کاری واردات و صادرات کالاهای متفرقه، با اجاره دو اتاق استیجاری در سبزه میدان تهران کار خود را در صنعت چاپ آغاز کرد.
مرتضی نوریانی یکی از افراد موثر در نوسازی صنعت چاپ ایران است که توانست پس از سفر به ایتالیا و دریافت مدرک کارشناسی ارشد لقب حسابدار خبره و مدال طلای هایدلبرگ را از آن خود کند. نوریانی پس از بازگشت به ایران و ورد به عرصه تجارت، با وارد کردن دستگاه های جدید چاپ به ایران و تجهیز و نوسازی بیش از ۸۰ درصد چاپخانه های سراسر کشور و تاسیس مدرسه چاپ و پرورش تکنسین های چاپ و بسیاری از فعالیت های دیگر صنعت چاپ ایران، که البته در این امر از کارخانه بزرگ هایدلبرگ در آلمان نیز کمک گرفت، و موفق شد جان تازه ای به صنعت چاپ بدهد.
کیخسرو خسرویانی از موسسین بنیاد اتحادیه چاپخانه داران تهران
کیخسرو خسرویانی در سال ۱۲۹۷ خورشیدی در شهر یزد متولد شد. وی در سن ۱۴ سالگی به هند مهاجرت کرد. و بعد از ۱۲ سال به ایران بازگشت و در خیابان منوچهری در مغزه یی به نام راستی با فروش نوشت افزار کار خود را آغاز کرد. خسرویانی با اطلاع از مشکلاتی که زردشتیان در حوزه چاپ و انتشار کتاب داشتند با خرید یک دستگاه چاپ و وارد کردن ماتریس حروف دین دبیره از هندوستان در مغازه راستی خود اولین چاپخانه زردشتیان را در شهر تهران راه اندازی و در سال ۱۳۴۵ خورشیدی نخستین آموزش نامه حروف دین دبیره را به چاپ برساند.
خسرویانی به دلیل داشتن خصوصیات رفتاری ممتاز خود و تلاش های بسیار در حوزه صنعت چاپ، در سال ۱۳۷۳ خورشیدی از سوی سازمان تامین اجتماعی به دریافت خوش حساب ترین کارفرما در تهران برگزیده شد. همچنین کیخسرو خسرویانی از پیشگامان در تشکیل بنیاد اتحادیه چاپخانه داران تهران است. روانشاد خسرویانی در ۱۴ آذرماه ۱۳۷۷ خورشیدی در تهران درگذشت و جاودانه شد.
هومه و گرامیداشت روز صنعت چاپ
به مناسبت روز ملی صنعت چاپ، مراسم ها، جشن ها و کارگاه های مختلفی در سرتاسر کشور از سوی نهادهای دولتی و بخش خصوصی برگزار می شد. همچنین « موزه کتابت و چاپ مجلس شورای اسلامی » واقع در خیابان سی تیر از سال ۱۳۸۹ با جمع آوری بسیاری از ماشین آلات و تجهیزات قدیمی چاپخانه های سرتاسر ایران شروع به کار کرده و پذیرای بازدیدکنندگان و علاقه مندان به سیر تکامل ماشین های چاپ و چاپخانه ها و همینطور پیشینه صنعت چاپ در ایران است.
یازدهم شهریور ماه که به عنوان روز ملی صنعت چاپ نامگذاری شده، همچون هر رویداد تقویمی دیگری، روزی نمادین برای تجلیل و گرامیداشت همه دست اندرکاران عرصه چاپ و نشر کشور است. صنعتی که هم اکنون بیش از دویست سال از تأسیس آن می گذرد.
دپارتمان چاپ و طراحی هومه نیز با بیش از سال ها تجربه و فعالیت در زمینه صنعت چاپ بویژه چاپ انواع لیبل پشت چسبدار این روز را که یادآور تلاش و ایثار بزرگمردان بسیاری در تاریخ این کشور است، را به همه فعالان و دلسوزان این حوزه تبریک می گوید.
امید که با یاری خداوند و همراهی همه دوستان بتوانیم گام های مثبتی را برای صنعت چاپ برداریم.
