مشورت کردن در کارها از اندیشه درست انسان است و نشانه عقلانیت و دوراندیشی است؛ زیرا هر کسی به اندازه خود دارای دانش و تجربه یی است. ( هر سری عقلی دارد )یکی بیشتر میداند و یکی کمتر، یکی علم دارد ولی هرگز آن علم را به کار نبسته است و یکی هم علم می داند و هم تجربه کرده است. مثل این افراد اینگونه است که یکی روش درمان و علت بیماری را از کتاب پزشکی خوانده باشد و نام داروها را همه به یاد داشته باشد ولی شخص دیگری هم نام داروها را بداند و هم روش درمان را آموزش دیده و بارها با درمان بیماران متفاوت تجربه کرده باشد؛ دانش این دو فرد هرگز با یکدیگر برابر نیست. همچنین فردی باشد که سفر بسیار کرده، جهان بیشتر دیده و سرد و گرم روزگار بیشتر چشیده و در میان سفر تجربه های بسیار اندوخته باشد؛ هیچگاه برابر نیست با کسیکه هرگز سفر نکرده باشد و با مردمان دیگر سرزمین ها معاشرت نداشته و یا به اندک شمار به سفر رفته است. از قدیم گفته اند: « چاره اندیشی ( تدبیر ) را باید با دانایان، پیران و جهان دیدگان کرد. » و پندی به این درستی را همه به آن عمل نمی کنند.
دانایان از قدیم گفته اند که « چاره اندیشی ( تدبیر ) و تصمیم گرفتن یک نفره، چون زور و بازوی یک مرد است، و تدبیر دو نفره همانند زور دو مرد و تدبیر ده نفره چون زور ده مرد است. و به همین دلیل تدبیر ده فرد قویتر از تدبیر دو نفر، یا سه تفر یا ۵ نفر است.
همه جهانیان بر این متفق القول هستند که از آدمیان هیچکس داناتر از پیغمبر ما محمد مصطفی ( ص ) نبوده است. آن پیغمبر با همه دانشی که توسط خداوند از آسمانها، زمین ها، بهشت، دوزخ، لوح، قلم، عرش، کرسی، حکمت الهی و آنچه در آسمانها و زمین است، بر او روشن شده بود؛ و جبرئیل ( ع) نیز هر زمان به نزد پیغمبر می آمد و از بود و نبود حقیقت گیتی برایش وحی می آورد؛ با همه این فضائل و معجزات که خداوند بر او افزوده بود؛ خدا او را می فرماید: « و شاورهم فی الامر » ای محمد! چون قصد انجام کاری را داری و یا فعل مهمی را می خواهی انجام دهی، با یاران خویش ( چاره اندیشی و مشورت ) تدبیر کن. او را به این فریضه مهم سفارش موکد می کند. چون او نیز بی نیاز از مشورت خلق نیست و هیچ آفریده یی نیز از مشورت بی نیاز نیست. پس نتیجه می گیریم که واجب است که پادشاه ( صاحبان قدرت ) اگر کاری را می خواهند انجام دهد و یا اتفاق مهمی پیش بیاید، با پیران و طرفداران و بزرگان دولت خود مشورت کند؛ تا آنها نیز نظرات خود را بیان کنند و پادشاه نیز نظر خود را با گفتار و نظرات آنها تطبیق دهد، و پس از آنکه نظرات همه بیان و به نقد و بررسی گذاشته شد، تصمیم درست را انتخاب کنند.
یقینا اندیشه و تصمیم درست آن است که دانش همه بزرگان و همنشینان پادشاه بر یک تصمیم متفق باشد، زیرا در غیر اینصورت آن فرد ( پادشاه ) در کارها تصمیم زودهنگام خواهد گرفت و به فردی خودکامه تبدیل می شود. پس بدانید که در هیچ کاری بدون بهره گرفتن از دانش مردان صاحب تجربه نمیتوان مسیر رشد را ادامه داد و همچنین در راه اندازی هیچ شغلی بدون مشورت کردن نمیتوان موفق بود. از خداوند متعال برای چنین فردی جاودانگی و سرافرازی را آرزو دارم. ( خلد ا… ملکه ) زیرا هم صاحب اراده قوی است و در کنار خود مردان کارآزموده و صاحب تفکر بسیار دارد.
در کلام آخر!
ادبیات در هر شکل و قالبی که باشد، نمایشگر زندگی و بیان کننده ارزش ها، معیارها و ویژگی هایی است که زندگی فردی و جمعی بر محور آنها می چرخد. مطالعه و بررسی آثار گذشتگان به ما می آموزد که چرخه روزگار بر یک مدار ثابت می چرخد و تاریخ تکرار شدنی است. باید از تاریخ درس گرفت. شاید با پیشرفت تکنولوژی نوع رفتارهای اجتماعی و سیاسی تغییر کرده باشد اما اصول زندگی بر مدار ثابت خود می چرخد و مطالعه کتب گذشتگان گویای این حقیقت است.
سیرالملوک یا سیاستنامه کتابی است مشتمل بر مسائل حکومتی، سیاسی و اجتماعی دوره سلجوقیان و یکی از متن های مهم تاریخی و از آثار زیبای نثر فارسی است. این کتاب توسط ابوعلی حسن ملقب به نظام الملک به رشته تحریر در آمده است.
خواجه نظام الملک پس از آنکه آلب ارسلان در سال ۴۵۶ قمری به پادشاهی رسید به جای ابونصر کندری به وزارت رسید که پس از ۲۹ سال و ۷ ماه وزارت مقتدر و اقدامات ارزشمند همانند وزیر دانا و کاردان معاصر ما – میرزا تقی خان امیرکبیر در سال ۴۸۵ ه ق به قتل رسید.
این مقاله بدان جهت از کتاب سیاستنامه انتخاب شد که هم باب آشنایی خوانندگان با کتب ارزشمند این سرزمین کهن – ایران باشد و هم آموزشی برای آنان که خواهان راه اندازی کسب وکار و یافتن راه های رشد و ترقی کسب و کار خود هستند. امید که مفید بوده باشد.
به نظر دکتر جعفر شعار یکی از محققین این کتاب، سیاست نامه یکی از تالیفاتی است فوق العاده شایان توجه که به غایت شگفت و آموزنده است و در ادبیات فارسی سربلند و مایه مباهات و افتخار تواند بود. به نظر وی، سیاستنامه به دو دلیل از با ارزش ترین و جالب ترین آثار نثری است که در زبان فارسی است. یکی اینکه حکایات تاریخی به مقدار زیادی در این کتاب روایت شده، دیگر اینکه در آئین کشورداری حاوی آراء و عقاید یکی از بزرگترین صدوری است که مشرق زمین پدید آورده است.
